بررسی صوت زدگی و موسیقی های منکر در مداحی ها




وارد بعضی از هیئت ها که می شوی یکی از چیز هایی که در مرتبه اول به چشم می آید باند های بزرگی است که در چند طرف فضا تعبیه شده و وقتی مداح اصلی هیئت شروع به شور خواندن می کند احساس می کنی که در و دیوار و پنجره هم با این صدای بسیار بلند و ریتم تند به حرکت و لرزه در می آیند چه برسد به افراد و اگر افراد اگاهی! که آهنگ های این طرفی و آن طرفی زیاد گوش می دهند دورو برت باشند خواهید دید که می گویند اِه! این آهنگ فلان خواننده معروف رپ است و آن...گاهی انسان در این بازار مداحی ها و هیئت های لوکس امروزی دلش لک می زند برای نوای ملکوتی مداحان قدیمی و مناجات های بی ریای شب های عملیات...

کیفیت یا جمعیت؟

با سخن گفتن با مسئولین بعضی هیئت های بزرگ می بینید که آمار های آنچنانی از شرکت کنندگان هیئتشان ارائه می دهند و می گویند که هدف ما جذب مخاطب جوان از اقشار مختلف است! در اینجا این سوال مطرح است که آیا در اسلام این کمیت است که در درجه اول اهمیت دارد یا کیفیت؟ مطمئنا نهایتا خواهید دانست که با توجه به روایات متعدد کیفیت اهمیت بیشتری دارد گرچه جذب افراد هم در درجه بعد مقصود می باشد.

حالا باید ببینیم که چه چیزی باعث شده است که امروز اغلب جلسات مدح و عزاداری اهل بیت(علیهم السلام) تبدیل به جلسات پر سروصدا،کم مایه با ریتم های تند و حرکات زننده شود و اینکه باید گفت اینگونه جلسات متاسفانه سنخیت چندانی با چشمه حیات بخش ذکر اهل بیت ندارند.

 مثل کم رنگ شدن ذکر و شعر و لحن ناب در هیئت های امروزی ،مثل کالای مفیدی است که طالب مخصوص به خود دارد و ما بیاییم غشهایی از جنس امروزی به آن اضافه کنیم که همه پسند شود! باید با خود بیندیشیم که آیا این کار درست است؟ آیا این خدمت به اهل بیت(ع)است؟

این همان موضوعی است که مقام معظم رهبری در مراسم  سالگرد امام خمینی(ره) در سال 89 بدان اشاره فرمودند و نکوهش کردند کسانی را که به خاطر خوش آمد افراد می آیند تغییراتی در دین میدهند و آن شکل ناب اسلام را ارائه نمی دهند؛

مصادیق منکرات در موسیقی مداحی ها در بیان مقام عظمای ولایت

پس شعر خوب، آهنگ خوب و صوت خوب مهم است. البته آهنگ خوب به معناى تقليد از آهنگ موسيقى‌هاى لهوىِ مضلّ عن سبيل اللَّه نيست؛ اين را توجه داشته باشيد. بعضى از آهنگها، آهنگهاى بدى است، آهنگهاى غلطى است، آهنگهاى لهوى است؛ اين را نبايد به وادى حرفه‌ى مداحى و خواندن مداحى كشاند. عيبى ندارد كه شكلهاى جديدى را در خواندن و قرائت اشعار و آهنگ‌سازى‌هاى گوناگون ابتكار كنيد؛ اما از اين تشابه و تداخل بپرهيزيد. البته آهنگهاى لهوىِ مضلّ عن سبيل اللَّه را ميگويم، نه حالا هر آهنگى كه يك وقتى در يك مضمون ديگرى خوانده شده، آن را بخواهيم منع كنيم؛ نه، آهنگهائى كه لهوى است و مضلّ عن سبيل اللَّه است؛ اينها را نياوريد.۱۳۹۰/۰۳/۰۳بیانات در دیدار جمعی از شاعران و ذاكرین اهل بیت(ع)


و در جای دیگری حضرت ایشان می فرمایند:

نكته‌ى آخر هم آهنگ است. من شنيده‌ام در مواردى از آهنگ‌هاى نامناسب استفاده مى‌شود. مثلاً فلان خواننده‌ى طاغوتى يا غيرطاغوتى شعر عشقىِ چرندى را با آهنگى خوانده؛ حالا ما بياييم در مجلس امام حسين و براى عشاق امام حسين، آيات والاى معرفت را در اين آهنگ بريزيم و بنا كنيم آن را خواندن؛ اين خيلى بد است. خودتان آهنگ بسازيد. اين همه ذوق و اين همه هنر وجود دارد. يقيناً در جمع علاقه‌مندان به اين جريان كسانى هستند كه مى‌توانند آهنگ‌هاى خوبِ مخصوص مداحى بسازند؛ آهنگ عزا، آهنگ شادى.

اين را هم عرض بكنم كه آهنگ شادى از آهنگ عزا جداست. الان معمول شده كه براى روزهاى عيد جلساتى تشكيل مى‌دهند. بنده مخالف اين كار نيستم؛ بد هم نيست كه دست مى‌زنند. البته اگر از راديو بشنويم - كه بنده خودم گاهى از راديو شنيده‌ام - و شعر را درست گوش نكنيم، خيال مى‌كنيم دارند سينه مى‌زنند! هم لحن، سينه‌زنى است؛ هم آن دستى كه مى‌زنند، مثل زدن روى سينه است. اين چه شادى‌يى شد؟! اگر براى روزهاى شادى، آهنگ‌هاى مناسب - نه آهنگ‌هاى مبتذل، نه آهنگ‌هاى طاغوتى، نه آهنگ‌هاى حرام - و شيوه‌هاى خوب انتخاب كنند، مؤثرتر و بهتر است. اين‌طور نباشد كه چون به روضه‌خوانى عادت كرده‌ايم، روز شادى هم كه مى‌خواهيم حرف بزنيم، لحنمان بشود لحن روضه‌خوانى. قديم‌ها مى‌گفتند فلانى هرچه مى‌خواند، مثنوى درمى‌آيد؛ هر آهنگى را كه شروع كند، مثنوى مى‌شود! اين‌طورى نباشد.

به‌هرحال ميدان شما، ميدان وسيعى است؛ ميدان كار و اثرگذارى است. امروز مداحان جوان بحمداللَّه خيلى هستند؛ اقبال جوانها هم خيلى زياد است. اين مزرع، بسيار مستعد و قابل بذرافشانى است. اگر خوب بذرافشانى شود، تأثيرات و محصولش فوق‌العاده باارزش خواهد بود. از اين فرصت استفاده كنيد، استفاده كنيم، نظام اسلامى استفاده كند - شعر خوب، آهنگ خوب، مضمون خوب، اجراى خوب، صداى خوب - اين يك چيز استثنايى و فوق‌العاده خواهد بود.۱۳۸۴/۰۵/۰۵بیانات در دیدار جمعی از مداحان


ریشه یابی نفسانی موضوع

اصلا شاید اینگونه مداحی ها شامل آن خطابهای تکان دهنده بحث بدعت شود چون الان بعضی از سبک های نادرست مداحی تقریبا به شکل یک سنت در آمده است و هر جا هیئتی بر پا می شود،افراد آن هیئت این چارچوب را جزو ملزومات جلسات خود می دانند و اجرا می کنند و خود را از این چارچوب اشتباه مرسوم ناچار میدانند.


 این موضوع به معنای آن است که بجای آنکه ما خودمان را با قداست ذکر اهل بیت(علیهم السلام) همخوان و مناسب کنیم،بیاییم قداست را از ذکر اهل بیت(ع) بکاهیم تا همسان با مذاق ما شود اما در اینجا باید اول ببینیم مذاق ما به چه عادت کرده است و اصلا آیا ما نفس سرکش خود را با عطر معنویات عادت داده ایم یا با الحان و مظاهر دنیایی...

برای روشن تر شدن موضوع باید گرچه مثال تندی به نظر می آید ،قضیه آن شخصی را که در بازار عطرفروشها بیهوش شد یادآور شویم که این شخص چون شغلش تخلیه فاضلاب بود مذاقش با بوی عطر سازگار نبود فلذا بعد از آنکه به بازار عطر در بازار عطر فروش ها از هوش رفت برایش مقداری نجاست آوردند تا زیر بینی او بگیرند و چنین کردند و او به هوش آمد.

گرچه این مثال ممکن است برای ما اغراق آمیز باشد اما اگر با تامل بیشتری به آن بنگریم میبینیم که حالا این قضیه تقریبا وضع امروز مذاق ماست که تنها موسیقی های آنچنانی و ریتم های زننده وتند،ملائم وسازگار با نفس ماست واگر به بازار عطر فروشها هم می خواهیم برویم باید با خود این نجاستی که به آن عادت کردیم ببریم که با این وجود دیگر آن عطر تاثیر خود را نخواهد گذاشت و دیگر نمی توان با آن معطر شد.

 درپایان زیباست که دوباره به یاد بیاوریم که بقول علامه جوادی آملی اهل بیت علیهم السلام از ما اندوه و اشک عاقلانه و از روی تامل می خواهد نه به اصطلاح از روی مستی و اینچین عزاداری ای را عبادت و تسبیح می دانند آنجا که امام صادق علیه السلام می فرمایند: نفس المهموم لظلمنا تسبيح و همه لنا عبادة یعنی نفس كسى كه به خاطر مظلوميت ما اندوهگين شود تسبيح است، اندوه او برما عبادت است.بحار الانوار-ج 44،ص 278

بیاییم مذاق خود را با عطر ناب معنویت ذکر اهل بیت(ع) جور کنیم تا ما هم معطر به این عطر شویم البته در سلوک عاشقانه بیرون آمدن از آخور نجاسات دنیوی کار آسانی نیست! اما این حرکت،هدف ذکر اهل بیت است که باید به سوی این هدف رفت و کیفیت این تغییر را فدای کمیت سیاهی لشکر بی مایه و بی تاثیر موسیقی های مداحی دار! ننمود که یکی مرد جنگی به از صد هزار.

 



درج این مطلب در  تعامل نیوز و روزنامه اعتدال و فصل بیداری و باشگاه خبرنگاران و فرهنگ نیوز و بشارت نیوز و ممتاز نیوز و سید علی و حرف تو و گلستان ما و میانرود و مرآت نیوز و دریاسر و ایلام فردا و نیمه پر و ملایری ها و رودآور و نافع و سفیر افلاک و پایگاه خبری اسد آباد و مطلع الفجر و بهاباد خبر و داهی و بازی دراز 

مصادیق منکرات در محتوای مداحی ها



در مورد باید ها و نباید های مدح و مداحی و مرثیه خوانی برای اهل بیت علیهم السلام در مجالس عزاداری و هیئت ها در دو بخش کلی می توان سخن گفت اول لحن ها و ریتم ها و موسیقی هایی که در این امور مقدس استفاده می شود و دوم محتوایی که در این قالب ها ریخته و پرداخته می شود.

مطمئنا اگر نگوییم بالاترین سرمایه، یکی از بالاترین سرمایه های انقلاب و نظام اسلامی ما و هستی و زندگی امروز شیعه به عزاداری برای محمد و آل محمد علیهم السلام و بالاخص سالار شهیدان حسین بن علی علیهما السلام است و این نقطه قوت مطمئنا مرکز توجه دشمنان برای آسیب زدن به انقلاب و اسلام به هر شکل ممکن است.

آنچه مشخص است جنگ فرهنگی دشمن امروز متاسفانه دامنگیر ستون فرهنگی ما که هیئت های اهل بیت می باشد شده است و در هر دو بخش مذکور آسیب هایی را پدید آورده است اما در این مقاله می خواهیم به بخش محتوایی مداحی ها و آسیب های آن بپردازیم.

در ادعیه اهل بیت علیهم السلام به ما یاد دادند که باید از سه گونه جهت گیری و سخن در مورد ایشان به خدا پناه ببریم و از خدا یاری و هدایت بجوییم که در دعای شب عید غدیر که در کتاب اقبال آمده این سه چیز را بیان می کند که آنها  1-بغض 2-منکر 3-غلو  می باشد.


بغض

خب الحمد لله که ما پیروان مکتب اهل بیت و محبین آنها از شقاوت بغض به این اولیای حقیقی پروردگار دوریم اما متاسفانه هیچگاه مصون از آن دو بخش دیگر نیستیم.


منکر

اما بخش دوم که از آن با صفت "منکر" یاد شده است به معنای سخنان و اعمالی از ما در رابطه با اهل بیت می باشد که مطابق با شان ایشان و پیروان حقیقی خاندان وحی نمی باشد که علما و بزرگان و مراجع ما برخی از مصادیق امروزی این منکر را در مورد مداحی ها و حرکت هایی که در ارتباط با اهل بیت از شیعیان صادر می شود بیان نموده اند و در اینجا به برخی از آنان اشاره می شود.

1-غالب شدن توصیفات دون شان اهل بیت:

مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند:

چيز ديگرى كه بنده در بعضى از خوانندگان جلسات مداحى اطلاع پيدا كردم، استفاده‌ى از مدح‌ها و تمجيدهاى بى‌معناست، كه گاهى هم مضر است. فرض كنيد راجع به حضرت اباالفضل (سلام‌اللَّه‌عليه) صحبت مى‌شود؛ بنا كنند از چشم و ابروى آن بزرگوار تعريف كردن؛ مثلاً قربون چشمت بشم! مگر چشم قشنگ در دنيا كم است؟ مگر ارزش اباالفضل به چشمهاى قشنگش بوده؟! اصلاً شما مگر اباالفضل را ديده‌ايد و مى‌دانيد چشمش چگونه بوده؟! اينها سطح معارف دينى ما را پايين مى‌آورد. معارف شيعه در اوج اعتلاست. معارف شيعى ما معارفى است كه يك فيلسوفِ در غرب پرورش يافته‌ى با مفاهيم غربى و بزرگ شده‌ى آشناى با معارف فلسفىِ غرب مثل هانرى‌كُربن را مى‌آورد دو زانو جلوى علامه‌ى طباطبايى مى‌نشاند؛ او را خاضع مى‌كند و مى‌شود مروج شيعه و معارف آن در اروپا. مى‌شود معارف شيعه را در همه‌ى سطوح عرضه كرد؛ از سطوح ذهن متوسط و عامى بگيريد تا سطوح بالاترين فيلسوف‌ها. ما با اين معارف نبايد شوخى كنيم. ارزش اباالفضل العباس به جهاد و فداكارى و اخلاص و معرفت او به امام زمانش است؛ به صبر و استقامت اوست؛ به آب نخوردن اوست در عين تشنگى و بر لب آب، بدون اين‌كه شرعاً و عرفاً هيچ مانعى وجود داشته باشد...ارزش اباالفضل، ارزش حبيب‌بن‌مظاهر، ارزش جُون در اينهاست، نه در قد رشيدش يا بازوى پيچيده‌اش. قد رشيد كه خيلى در دنيا هست؛ ورزشكارهاى زيبايى اندام كه خيلى هستند؛ اينها كه در معيار معنوى ارزش نيست. گاهى روى اين تعبيرها تكيه هم مى‌شود! حالا يك وقت شاعرى در يك قصيده‌ى سى، چهل بيتى اشاره‌يى هم به جمال حضرت اباالفضل مى‌كند؛ آن يك حرفى است؛ ما نبايد خيلى خشكى به خرج دهيم و سختگيرى كنيم؛ اما اين‌كه ما همه‌اش بياييم روى ابروى كمانى و بينى قلمى و چشم خمار اين بزرگواران تكيه كنيم، اين‌كه مدح نشد؛ در مواردى ضرر هم دارد؛ در فضاهايى اين كار خوب نيست.۱۳۸۴/۰۵/۰۵بیانات در دیدار جمعی از مداحان


2-استفاده از صفاتی برای شیعیان و انجام اعمالی که دون شان یک شیعه بلکه کرامت خدادادی بنی آدم است که این هیچگاه مورد رضایت خدا و خواست اهل بیت علیهم السلام از شیعیان نیست و از مصادیق منکر در عزاداری است.

مرحوم آيت‌الله العظمي تبريزي بنابر آنچه از ایشان نقل شده است در این باره می فرمایند: مداحي و خواندن اشعار در مجالس اهل بيت(ع) بايد طوري باشد كه موجب وهن شيعه نباشد و بهانه به دست دشمنان شيعه ندهد. در مجالس اهل بيت(ع) بايد اشعاري خوانده شود كه فضايل آن بزرگواران بيان شود و مصائب و مظلوميت آن‌ها براي مردم گفته شود. ائمه از ما نخواسته‌اند كه خود را به صورت حيوان درآوريم. آن‌چه از ما خواسته‌اند اين است كه مؤمن صالح باشيم و اخلاق ما اخلاقي باشد كه از آن بزرگواران رسيده است.

و از حضرت آیت الله مکارم شیرازی پرسیده اند که:  آیا استفاده از جملاتى همچون «ما همه سگ حسینیم» در مجالس عزادارى امام حسین(علیه السلام) اشکالى دارد؟
پاسخ :
عزادارى خامس آل عبا از مهمترین شعائر دینى است; ولى باید از سخنان و اشعارى که متناسب با عزاداران اهل بیت(علیهم السلام)نیست جداً خوددارى شود; زیرا حضرت سیّدالشّهدا(علیه السلام)از اینگونه امور بیزار است. و اینگونه تعبیرات، شایسته عزاداران حسینى نیست.


و استفتائی از مقام عظمای ولایت در مورد اعمالی که ناشی از همین گفتار و افکار است :

س 1451: اگر انسان در زيارتگاه‌هاى ائمه(عليهم‏السلام) خود را به زمين بيندازد و همانند بعضى از مردم که صورت و سينه خود را برزمين مى‏مالند تا از آن خون جارى شود و به همان حالت وارد حرم می ‏شوند، عمل کند چه حکمى دارد؟

ج: اين اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه(عليهم‏السلام) محسوب نمی ‏شوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنى قابل توجه و يا وهن مذهب شوند، جايز نيست.


3-استفاده از صفاتی که در نصوص و آیات قرآن برای خداوند آمده در مورد اهل بیت و نزدیکان آنها نظیر حضرت ابالفضل العباس علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها ،به صورت مطلق و بدون بیان حدودو قیود.


مثلا در مداحی یکی از مداحان مشهور در شان حضرت قمر بنی هاشم آمده است :مسبب الاسباب، آقام ابالفضله ، مفتح الابواب، آقام ابالفضله ، محول الاحوال، آقام ابالفضله ،ساتر کل عیوب، آقام ابالفضله، غافر کل ذنوب، آقام ابالفضله...

البته باید در این مورد توضیح داد که طبق روایات و ادعیه ای که در شان اهل بیت علیهم السلام وارد شده صفات بلند و مقامی عظیم برای آن ها بیان شده است اما اولا  بیان همه مقامات اهل بیت در جمع همگان با سطح ایمانی و درک عرفانی مختلف، صحیح نیست و شیوه بزرگان دینی نبوده و نیست.

ثانیا صحبت از این مقامات به طور صحیح تنها از کسانی که سالها در عقاید و کلام اسلامی تحصیل کرده اند ساخته است که ظرافت های علمی و دقت ها در عبارات و کلمات و اطلاق و تقیید ها صورت گیرد تا نه از مقام اهل بیت کاسته شود و نه در مورد آنها غلو شود که زمینه سوء استفاده دشمنان حقود اهل بیت را فراهم آورد.


4-بیان کلماتی که ثمره آن ترخیص در گناه و تضمین بدون قید و شرط بهشت برای شرکت کنندگان در مجلس اهل بیت است در حالی که عزاداری حقیقی فقط اقتضای بهشت رفتن است اگر مانع گناه از پی نیاید.

نباید احادیثی که در مورد ثواب شرکت در مجلس اهل بیت و گریه بر ایشان آمده است به عنوان علت تامه برای بهشت رفتن و عدم عقوبت اخروی افراد تلقی نمود و از این رهگذر افراد را از فراهم آوردن زاد و توشه تقوا بی نیاز کرد.

طبقه بندي ثواب ها متناسب با ميزان تاثيرگذاري در هدايت انسان هاست. لذا اگر براي برخي عبادت ها و يا اعمال ثواب فراوان ذکر شده به اين منظور است. به طور مثال براي شرکت در مجلس امام عليه السلام و يا گريه بر امام حسين عليه السلام و يا برخي نمازها، ثواب بسيار ذکر شده است. زيرا این اعمال تاثیر زیادی در هدایت و اصلاح انسانها دارند و چه بسا با این اعمال نقطه عطفي در زندگي آنها صورت مي پذيرد و موجب هدايت هميشگي آنها مي شود.

به همين منظور عزاداران باید به این باور برسند که گریه و اندوه شرط نیست. شنیدن تمام وکمال مداحی و سخنرانی شرط نیست، بلکه اصل، آن است که مجالس عزاداری هدایت‌کننده باشند و موجب ارتقاي سطح فرهنگ و تدین مخاطب شوند. کساني که چندین سال از عمرشان را در مجالس امام حسین (ع) گذرانده‌اند، اما هر سال هیچ تغییری در اندیشه و رفتارشان به وجود نیامده و رشدی نداشته‌اند، هیچ مجلس مقبولی هم نداشته‌اند.


بخش سوم از جهت گیری ها و سخنان نادرست در مورد اهل بیت:

غلو

متاسفانه امروز با وجود آنکه همه ما شیعیان بر زشتی و نادرستی غلو درباره اهل بیت علیهم السلام و عاقبت آن اذعان داریم اما باز گاهی مرتکب برخی از مصادیق آن می شویم و به علت نداشتن آگاهی علمی مناسب در این زمینه یا عدم توجه کافی به این مبانی نمی توانیم این مصداق را منطبق بر غلو کنیم و از آن پرهیز نماییم.

حضرت آیت الله مکارم در مورد برخی از این جملات می فرمایند :"در گوشه و کنار، تعبیراتی به گوش می‌رسد که خیلی زننده است مثلا می‌گویند: لااله الا فاطمه یا لااله الا زینب و اگر کسی که این سخنان را می‌گوید بفهمد چه می‌گوید در آن مجلسی که نشسته، اگر در استکانی چای بخورد باید آن استکان را آب کشید."

بطور کلی گاهی برخی از مداحان برای به وجد آوردن مخاطب زبان به تعبیرات عجیب و غریب و ناشنیده و به کارنرفته و بی حساب و کتاب در مورد اهل بیت می گشایند که همینجا باب تعبیرات غلو آمیز باز می شود و همین افراد می شوند خوراک شبکه های ضد شیعه برای ضربه زدن به مسیر روشن ولایت.


لزوم نهی از منکر کردن اینگونه مداحان

در انتها باید گفت که اینگونه افراط و تفریط ها طبق سخن امیرالمومنین علیه السلام زاییده جهل است و همین جهالت هاست که دستاویز دشنان زبون و بدون استدلال اهل بیت قرار می گیرد و نیز ما را از مسیر اصلاح و سعادت  که مکتب اهل بیت برایمان ترسیم کرده است دور می نماید پس همه باید آگاه باشیم و در مجالس عزاداری و مداحی برای جلو گیری از این انحرافات، بدون در نظر گرفتن ملاحظات مقطعی نهی از منکر نماییم.


 


درج این مطلب در بولتن نیوز و باشگاه خبرنگاران و فرهنگ نیوز و سایت جامع شهید آوینی و عمارنامه و حرف تو و تیتر یک